Fizik
1.Fizika si shkenc natyrore studion trajten e pergjithshme te levizjes se materies liqshmerit e saj vetit themelore the strukturen e saj.
2.Emri fizik rrjedh nga gjuha greke fizis- natyrë.
3.materie eshte gjithcka qe egziston ne natyrë.
4.Fuahat fizike jane: fusha e gravitetit fusha e elektrike dhe magnetike.
5.vetia themelore e materjes eshte levizja.
6.ne fizik cdo gje qe mund te matet quhet madhesi fizike.
7.sipas llojit madhesit fizike I ndajm ne dy grupe:madhesi te njellojta dhe madhesi jo te njellojta.
8. Sipas perkufizimit madhesit fizike ndahen ne 3 lloje:madhesit themelore, madhesi te rrjedhura dhe madhesi plotesuese .
9.per shumfisha jane marre fjalet e vjetra greke sic jane :deka, hekto ,kilo,dhe mega.
10.per nen fisha jan marr fjalet e vjetra latine sic jane :deci,centi,mili,mimo.
11.njesia nderkombetare e gjatësisë eshte metri(m).
12. Njesia nderkombetare e siperfaqes eshte meter katror (m2)
13 njesia nderkombetare e vellimit eshte meter kub (m3)
14.njesia nderkombetare e kohes eshte sekonda.
15. Shpejtesia eshte e barabart me : V=s/t
16.rruga eshte e barabart me : S=V*t
17.koha eshte e barabart me : t=S/V.
18. Njesia per matjen e shpejtesis eshte m/s.
19.Njesia per matjen e forces eshte njutoni (N)
20.Ne natyr egzistojn dy lloje elektricitetesh: elektriciteti pozitiv + dhe elektriciteti negative -.
21.magneti ka dy pole: polin verior dhe polin jugor (N-S)
22.njesia per matjen e mases eshte kilogram (kg).
23.densiteti eshte I barabart me: p= m/v .
24.masa eshte e barabart me :m=p*v
25.vellimi eshte I barabart me : v=m/p.
26.njesia e densitetit eshte kg/m3.
27.Shtypja eshte e barabart me forca thyje persiperfaqen p=f/s.
28. Njesia per matjen e shtypjes eshte N/m2 ose paskal (Pa).
29. Shtypja qe shfaqet ne siperfaqen e tokes per shkak te peshes se ajrit quhet shtypje atmosferike.
30.Pjesa e fizikes e cila merret me studimin e levizjes pa marre parasysh shkaqet e tyre quhet kinematik (nga greqiahtja kineo –levizje).
31.Levizje e nje trajtshme drejtvizore quhet cdo levizje ,kur trupi per kohe te njejt pershkruan rrug te njejta gjat nje vije te drejt.
32.levizja neper nje vij te drejt gjat se ciles trupi per kohe te njejt pershkruan rrug te ndryshme quhet levizje e ndryshueshme drejvizore.
33.shpejtesia ne te cilen leviz trupi ne castin e caktuar te kohes ose ne piken e caktuar quhet shpejtesia e castit.
34.nxitimi eshte I barabart me : a=v/t
35.njesia per matjen e nxitimit eshte meter ne sekon katror (m/s2).
36.cdo trup e ruan gjendjen e qetsis ose levizje s e njetrajtshme drejvizore gjithnje deris nje forc te mos e detyroj ta ndryshoj kete .
37.Aksioni eshte gjithmon I barabart me reaksionin.
38. Ligji i III I Njutonit eshte kriter per veprimin reciprok te trupave.
39. Nxitim I nje trupi qe e fiton gjat levizjes eshte ne perpjestim te drejt me intenzitetin e forces qe vepron mbi ted he ne perpjestim te zhdrejt me masen e trupit.
40.ligji i II I njutonit ne trajt te formules shenohet keshtu :a=F/m ose F=m*a.
41. Nje njuton eshte forca qe I jep trupit me mase prej 1kg dhe nxitim 1m/s2
42.intenziteti I fushes se gravitetit eshte I barbart me:G=F/m.
43.nxitimi standart I renies se lire e ka vleren : g=9.80665m/s2
44.puna mekanike eshte e barabart :A=F*S.
45.njesia per matjen e punes mekanike eshte xhaul (j).
46. Fuqia eshte e barabart me :P=A/t.
47.njesia per matjen e fuqis vati (w).
48 .1 kilovat=1000vat ose 1kw=1000w.
49.Energjia kinetike eshte e barabart me :Ek=m*v2/2
50. Energjia potenciale eshte e barabart me:Ep=m*g*h.
51.termometri mjeksor perdoret per matjene temperatures se njeriut.
52. Kalimi I trupave nga gjendja aggregate e lenget ne ate te gazet quhet avullim.
53.kondenzim quhet procesi I kalimit te lendes nga gjendja e aggregate e gazet ne ate te lenget.
54.kalimi I drejtperdrejt prej gjendjes se ngurrt ne ate te gazet dhe anasjelltas quhet sublimim.
55.nje mega vat i ka 1000000 vat.
56.1giga vat i ka 1000000000vat.
57.Fjala gravitet rrjedh prej fjales latine gravis-e rende.
58. Njesia per matjen e elektricitetit quhet kulon (c).
59.1milikulon i ka o,oo1kulon.
60.1mikro kulon i ka o,ooooo1kulon.
61.1nanokulon i ka o.oooooooo1kulon.
62.1pikokulon ika o,oooooooooookulon.
63.materialet qe e percjellin mire elektricitetin quhen percues , ndersa at ate cilet percojn dobt apo fare nuk e percojn I quajm vecues ose izolatore.
64 intenziteti I rrymes elektrike eshte I barabart me : l=q/t.
65.njesia per matjen e intenzitetit quhet amper (A).
66. Akumulatoret te automjeteve perdoren per ti dhezur makinat pe driten per radion etj
67.rezistena elektrike eshte e barabart me :R=p*l/s.
68.Njesia per matjen e rezistence s quhet om.
69.1vat eshte I barabart me :1w=1v/1A.
70.puna mekanike : A=l*u*t.
71.fuqia elektrike eshte e barabart me :P=A/t.
72.te gjitha vijat qe dalin nga ndonji pol magnetic verior apo nga ana verior e qarkut rrethor e quajm fluks magnetik.
73.njesia induksioni magnetik eshte njuton per amper here meter(N/m*m.
74. Njesia per matjen e fluksit magnetic eshte veber (wb).
75. Kemi dy lloje te pasqyrave : pasqyra te rrafsha dhe sferike.
76.mikroskopi optic perbeht prej dy pjesve kryesore :objektivit dhe synorit.
77. Ze quhet cdo gje qe e regjistron veshi I njeriut.
78.veshi I njeriut si organ I te degjuarit mund t regjistroj zerin me frekuenc me e lart se 16 herc dhe me e ulet se 20000herc.
79.madhsia kryesore e zerit eshte intenziteti I tij.
80.ekuacioni I pasqyre sferike shenohet keshtu : 1/f=1/a+1/b.
2.Emri fizik rrjedh nga gjuha greke fizis- natyrë.
3.materie eshte gjithcka qe egziston ne natyrë.
4.Fuahat fizike jane: fusha e gravitetit fusha e elektrike dhe magnetike.
5.vetia themelore e materjes eshte levizja.
6.ne fizik cdo gje qe mund te matet quhet madhesi fizike.
7.sipas llojit madhesit fizike I ndajm ne dy grupe:madhesi te njellojta dhe madhesi jo te njellojta.
8. Sipas perkufizimit madhesit fizike ndahen ne 3 lloje:madhesit themelore, madhesi te rrjedhura dhe madhesi plotesuese .
9.per shumfisha jane marre fjalet e vjetra greke sic jane :deka, hekto ,kilo,dhe mega.
10.per nen fisha jan marr fjalet e vjetra latine sic jane :deci,centi,mili,mimo.
11.njesia nderkombetare e gjatësisë eshte metri(m).
12. Njesia nderkombetare e siperfaqes eshte meter katror (m2)
13 njesia nderkombetare e vellimit eshte meter kub (m3)
14.njesia nderkombetare e kohes eshte sekonda.
15. Shpejtesia eshte e barabart me : V=s/t
16.rruga eshte e barabart me : S=V*t
17.koha eshte e barabart me : t=S/V.
18. Njesia per matjen e shpejtesis eshte m/s.
19.Njesia per matjen e forces eshte njutoni (N)
20.Ne natyr egzistojn dy lloje elektricitetesh: elektriciteti pozitiv + dhe elektriciteti negative -.
21.magneti ka dy pole: polin verior dhe polin jugor (N-S)
22.njesia per matjen e mases eshte kilogram (kg).
23.densiteti eshte I barabart me: p= m/v .
24.masa eshte e barabart me :m=p*v
25.vellimi eshte I barabart me : v=m/p.
26.njesia e densitetit eshte kg/m3.
27.Shtypja eshte e barabart me forca thyje persiperfaqen p=f/s.
28. Njesia per matjen e shtypjes eshte N/m2 ose paskal (Pa).
29. Shtypja qe shfaqet ne siperfaqen e tokes per shkak te peshes se ajrit quhet shtypje atmosferike.
30.Pjesa e fizikes e cila merret me studimin e levizjes pa marre parasysh shkaqet e tyre quhet kinematik (nga greqiahtja kineo –levizje).
31.Levizje e nje trajtshme drejtvizore quhet cdo levizje ,kur trupi per kohe te njejt pershkruan rrug te njejta gjat nje vije te drejt.
32.levizja neper nje vij te drejt gjat se ciles trupi per kohe te njejt pershkruan rrug te ndryshme quhet levizje e ndryshueshme drejvizore.
33.shpejtesia ne te cilen leviz trupi ne castin e caktuar te kohes ose ne piken e caktuar quhet shpejtesia e castit.
34.nxitimi eshte I barabart me : a=v/t
35.njesia per matjen e nxitimit eshte meter ne sekon katror (m/s2).
36.cdo trup e ruan gjendjen e qetsis ose levizje s e njetrajtshme drejvizore gjithnje deris nje forc te mos e detyroj ta ndryshoj kete .
37.Aksioni eshte gjithmon I barabart me reaksionin.
38. Ligji i III I Njutonit eshte kriter per veprimin reciprok te trupave.
39. Nxitim I nje trupi qe e fiton gjat levizjes eshte ne perpjestim te drejt me intenzitetin e forces qe vepron mbi ted he ne perpjestim te zhdrejt me masen e trupit.
40.ligji i II I njutonit ne trajt te formules shenohet keshtu :a=F/m ose F=m*a.
41. Nje njuton eshte forca qe I jep trupit me mase prej 1kg dhe nxitim 1m/s2
42.intenziteti I fushes se gravitetit eshte I barbart me:G=F/m.
43.nxitimi standart I renies se lire e ka vleren : g=9.80665m/s2
44.puna mekanike eshte e barabart :A=F*S.
45.njesia per matjen e punes mekanike eshte xhaul (j).
46. Fuqia eshte e barabart me :P=A/t.
47.njesia per matjen e fuqis vati (w).
48 .1 kilovat=1000vat ose 1kw=1000w.
49.Energjia kinetike eshte e barabart me :Ek=m*v2/2
50. Energjia potenciale eshte e barabart me:Ep=m*g*h.
51.termometri mjeksor perdoret per matjene temperatures se njeriut.
52. Kalimi I trupave nga gjendja aggregate e lenget ne ate te gazet quhet avullim.
53.kondenzim quhet procesi I kalimit te lendes nga gjendja e aggregate e gazet ne ate te lenget.
54.kalimi I drejtperdrejt prej gjendjes se ngurrt ne ate te gazet dhe anasjelltas quhet sublimim.
55.nje mega vat i ka 1000000 vat.
56.1giga vat i ka 1000000000vat.
57.Fjala gravitet rrjedh prej fjales latine gravis-e rende.
58. Njesia per matjen e elektricitetit quhet kulon (c).
59.1milikulon i ka o,oo1kulon.
60.1mikro kulon i ka o,ooooo1kulon.
61.1nanokulon i ka o.oooooooo1kulon.
62.1pikokulon ika o,oooooooooookulon.
63.materialet qe e percjellin mire elektricitetin quhen percues , ndersa at ate cilet percojn dobt apo fare nuk e percojn I quajm vecues ose izolatore.
64 intenziteti I rrymes elektrike eshte I barabart me : l=q/t.
65.njesia per matjen e intenzitetit quhet amper (A).
66. Akumulatoret te automjeteve perdoren per ti dhezur makinat pe driten per radion etj
67.rezistena elektrike eshte e barabart me :R=p*l/s.
68.Njesia per matjen e rezistence s quhet om.
69.1vat eshte I barabart me :1w=1v/1A.
70.puna mekanike : A=l*u*t.
71.fuqia elektrike eshte e barabart me :P=A/t.
72.te gjitha vijat qe dalin nga ndonji pol magnetic verior apo nga ana verior e qarkut rrethor e quajm fluks magnetik.
73.njesia induksioni magnetik eshte njuton per amper here meter(N/m*m.
74. Njesia per matjen e fluksit magnetic eshte veber (wb).
75. Kemi dy lloje te pasqyrave : pasqyra te rrafsha dhe sferike.
76.mikroskopi optic perbeht prej dy pjesve kryesore :objektivit dhe synorit.
77. Ze quhet cdo gje qe e regjistron veshi I njeriut.
78.veshi I njeriut si organ I te degjuarit mund t regjistroj zerin me frekuenc me e lart se 16 herc dhe me e ulet se 20000herc.
79.madhsia kryesore e zerit eshte intenziteti I tij.
80.ekuacioni I pasqyre sferike shenohet keshtu : 1/f=1/a+1/b.